2 Οκτωβρίου 2007
Λευκωσία – Έκθεση της Αντιπροσωπείας στην Κύπρο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, βασισμένη σε έρευνα όπου συμμετείχαν πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο κατά τη διάρκεια Ιουλίου και Αυγούστου 2006, κατέδειξε ότι οι αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες φοβούνται τις αρχές και την απέλαση.
Στόχος της έκθεση και έρευνας ήταν να καταγράψει και να κατανοήσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες στην Κύπρο. Πρόκειται για έρευνα που πραγματοποιεί περιοδικά η Ύπατη Αρμοστεία σε όλες τις χώρες που λειτουργεί. Παρόλο που η έρευνα επικεντρώθηκε σε θέματα που αφορούν γυναίκες πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, διαφάνηκε κατά τη διάρκεια της έρευνας ότι περίπου τα ίδια θέματα αφορούσαν και άντρες αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες.
Ο φόβος έναντι των αρχών και φόβος για απέλαση είναι ιδιαίτερα σημαντικός λόγω των πολλαπλών συνεπειών που μπορεί να επιφέρει. Λόγω του φόβου απέλασης, πολλοί αιτούντες άσυλο εξέφρασαν διστακτικότητα να υποβάλουν οποιαδήποτε αίτηση – όπως για παράδειγμα αίτηση για δημόσιο βοήθημα, υποβολή εντύπου για αλλαγή διεύθυνσης.
Η Σύμβαση του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, η οποία όπως όλες οι διεθνείς συμβάσεις επιβάλλουν την υποχρέωση σε Συμβαλλόμενα Κράτη να διασφαλίσουν την εφαρμογή των δικαιωμάτων που προβλέπονται σ’ αυτές, προβλέπει πρωτίστως ότι οι πρόσφυγες δεν θα πρέπει να σταλούν σε χώρα όπου η ζωή τους ή η ελευθερία τους κινδυνεύει. Επίσης, οι πρόσφυγες δικαιούνται σύμφωνα με τη Σύμβαση τα ίδια δικαιώματα με τους υπηκόους όσον αφορά συγκεκριμένα κοινωνικά δικαιώματα, όπως δικαίωμα σε δημόσιο βοήθημα και άλλη συνδρομή, δικαίωμα στην εκπαίδευση, εργασία και κοινωνική ασφάλιση. Οι αιτούντες άσυλο έχουν αναγνωριστεί ότι δικαιούνται ορισμένα από τα δικαιώματα που προβλέπει η Σύμβαση, επειδή κάθε αιτών άσυλο είναι εν δυνάμει πρόσφυγας.
Η Κυπριακή Νομοθεσία περί προσφύγων η οποία έχει ενσωματώσει τη Σύμβαση για τους Πρόσφυγες καθώς και το Ευρωπαϊκό κεκτημένο για το άσυλο προβλέπει ότι ούτε πρόσφυγας ούτε αιτών άσυλο επιστρέφεται σε χώρα όπου κινδυνεύει η ζωή του ή η ελευθερία του. Όσον αφορά κοινωνικά δικαιώματα, η εθνική νομοθεσία προβλέπει ότι ο αιτών άσυλο έχει δικαίωμα εργασίας (το οποίο περιορίζεται ωστόσο στην πράξη στους τομείς της γεωργίας και κτηνοτροφίας), το δικαίωμα σε δημόσιο βοήθημα αν δεν υπάρχουν επαρκείς πόροι για να διασφαλίσουν ένα βιοτικό επίπεδο ζωής επαρκές για την υγεία και διαβίωση του ατόμου, το δικαίωμα πρόσβασης στην δημόσια εκπαίδευση και το δικαίωμα σε δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αν δεν υπάρχουν οι πόροι.
Η πλειοψηφία των προσφύγων και αιτούντων άσυλο που πήραν μέρος στην έρευνα ανέφεραν ότι «τυχαίες» απελάσεις έχουν συμβεί αρκετές φορές. Ο φόβος αυξήθηκε σε βαθμό όπου οι άνθρωποι άρχισαν να σχεδιάζουν σενάρια διαφυγής όταν πηγαίνουν στα γραφεία μετανάστευσης.
Ορισμένες γυναίκες ανέφεραν ότι λόγω του φόβου αυτού δεν έβγαιναν από τα σπίτια τους, παρά μόνο αν ήταν απολύτως αναγκαίο.
Επίσης αναγνωρισμένοι πρόσφυγες οι οποίοι ζουν στην Κύπρο για περισσότερα από επτά χρόνια και επομένως θα τους επιτρεπόταν να υποβάλουν αίτηση για πολιτογράφηση, δεν το έπραξαν λόγω φόβου για άρνηση και για απέλαση. Σύμφωνα με τη Σύμβαση, τα Κράτη που δεσμεύονται από τη Σύμβαση πρέπει να διευκολύνουν και συγκεκριμένα να επιταχύνουν τη διαδικασία πολιτογράφησης των προσφύγων.
Αναφορικά με την αστυνομία στην Κύπρο, οι γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα φοβούνταν να προσεγγίσουν την αστυνομία επειδή, σύμφωνα με τις δηλώσεις τους, η αστυνομία αρνήθηκε να τους βοηθήσει κυρίως σε περιπτώσεις που ήθελαν να υποβάλουν παράπονο. Οι γυναίκες φοβούνταν να προσεγγίσουν την αστυνομία επειδή αρκετές είχαν συγγενείς στα κρατητήρια/φυλακές για λόγους που σχετίζονταν με το νομικό τους καθεστώς στην Κύπρο και φοβούνταν ότι θα συλλάμβαναν και τις ίδιες.
Οι πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο που έλαβαν μέρος στην έρευνα αυτή ήταν ιδιαίτερα ενοχλημένοι από τις διακρίσεις που ένιωσαν να γίνονται εις βάρος τους από υπαλλήλους κυβερνητικών τμημάτων (άσυλο, γραφεία κοινωνικής ευημερίας και εργασίας, και νοσοκομεία). Ανέφεραν περιστατικά όπου τους φώναζαν και τους μιλούσαν άσχημα, ανέμεναν μισή ή ολόκληρη μέρα για να μιλήσουν με τον κοινωνικό τους λειτουργό ή για να τους δει γιατρός, να τους λένε « δεν ανήκεις εδώ, πήγαινε πίσω στη χώρα σου» ή «φύγε και μην ξανάρθεις», «δεν είσαι Κύπριος, δεν έχεις δικαιώματα» και «είναι ζήτημα χρόνου…» (εννοώντας πριν από την απέλαση)
Για σκοπούς αυτής της έρευνας και αξιολόγησης, οι συνεντεύξεις έγιναν κατόπιν τυχαίας επιλογής σε 50 γυναίκες αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες, παρά τις προσπάθειες να περιληφθούν περισσότερα άτομα στην έρευνα. Οι περισσότεροι ήταν διστακτικοί να λάβουν μέρος στην έρευνα για διάφορους λόγους, όπως φόβο ότι οι συνεντεύξεις θα επηρέαζαν αρνητικά τις αιτήσεις τους για άσυλο, ή ότι η συμμετοχή τους δεν θα είχε κανένα θετικό αποτέλεσμα.
Η έκθεση στάληκε στα κυβερνητικά τμήματα το Φεβρουάριο 2007.
Αυτό που διαφάνηκε για ακόμη μια φορά απ’ την έκθεση αυτή είναι η διαφορά που υπάρχει μεταξύ της θεωρίας και της πράξης και την επιτακτική ανάγκη να υπάρξει συνοχή μεταξύ των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο που τους παρέχει η νομοθεσία και των ωφελημάτων τους στην πράξη.
Γι αυτό η Ύπατη Αρμοστεία θα ήθελε να ενθαρρύνει την Κυβέρνηση όπως διασφαλίσει την αποτελεσματικότερη διανομή και κυκλοφορία των ενημερωτικών φυλλαδίων (που προβλέπει η νομοθεσία) σχετικά με τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και προσφύγων. Οι Κανονισμοί του 2005 για τις Προϋποθέσεις Υποδοχής των Αιτούντων Άσυλο προβλέπουν ότι η Υπηρεσία Ασύλου θα πρέπει να εκδίδει και να διανέμει στους χώρους υποβολής αιτήσεων ασύλου, ένα ενημερωτικό φυλλάδιο το οποίο θα ενημερώνει τους αιτούντες άσυλο για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, τις διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθήσουν για να έχουν πρόσβαση στα δικαιώματά τους καθώς και για τους οργανισμούς που βοηθούν πρόσφυγες. Επίσης, ο καινούργιος τροποποιητικός νόμος περί προσφύγων προβλέπει ότι πρόσωπα στα οποία δίδεται διεθνής προστασία (δηλ. πρόσφυγες, άτομα με συμπληρωματική προστασία ή ανθρωπιστικό καθεστώς) θα πρέπει να ενημερώνονται για τα δικαιώματα και υποχρεώσεις τους.
Εκτός από το φυλλάδιο, η Ύπατη Αρμοστεία ενθαρρύνει την Κυβέρνηση να εισαγάγει προπαρασκευαστικά σεμινάρια (induction courses) για αιτούντες άσυλο, πρόσφυγες και άτομα με συμπληρωματική προστασία, ώστε να ενημερωθούν οι τελευταίοι για τα δικαιώματά τους, τις διαδικασίες, αλλά και για σημαντικά θέματα που απασχολούν την Κυπριακή κοινωνία και κουλτούρα. Μία τέτοια πρωτοβουλία θα είχε ενδεχομένως ως αποτέλεσμα τη δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο μερών.
Τα ενημερωτικά φυλλάδια θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν κυβερνητικούς λειτουργούς που ασχολούνται με αιτούντες άσυλο καθώς και εργοδότες. Η Ύπατη Αρμοστεία παραλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό παραπόνων σχετικά με την συμπεριφορά υπάλληλων του δημοσίου τα οποία καταδεικνύουν την ανάγκη για περαιτέρω εκπαίδευση τους ώστε να είναι περισσότεροι ευαισθητοποιημένοι σε θέματα πολιτιστικών διαφορών αλλά και διαφορών λόγω φύλου, όταν χειρίζονται υποθέσεις ανθρώπων που προέρχονται από την ευάλωτη αυτή ομάδα ανθρώπων. Τέλος, βασική προϋπόθεση για την αυστηρή εφαρμογή των προαναφερόμενων νομικών υποχρεώσεων είναι η αποτελεσματική εποπτεία.
ΤΕΛΟΣ
Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ επικοινωνήστε με:
Αιμιλία Στροβολίδου, Λειτουργός Ενημέρωσης, e-mail: strovoli@unhcr.org
No comments:
Post a Comment