The challenges on migration and asylum for Cyprus.

The recent events in the old town of Nicosia, starting from the incidents at the Omeriye mosque earlier in September until the police sweeping operations a couple of weeks later, highlighted once more the need for a comprehensive policy on migration (including irregular migration) and asylum.

In an era where individual persecution, conflict and poverty are on the rise, millions of refugees are forced to flee their homelands while millions of migrants because of poverty choose to move away from their countries in search of a better life. Due to immediate fear for their lives, refugees are finding it increasingly difficult to reach safe heaven in a legal manner. At the same time, prospective economic migrants face scarce opportunities for legal migration in the more privileged world. For both groups irregular migration is the only way out from persecution and poverty.

Given the mixed nature of the migratory movements of our times, there is an underlying legal obligation- as prescribed by international and regional standards- to distinguish those who need protection (refugees and asylum seekers) from those who don’t. Introducing restrictive and unlawful policies, such as interception at seas or prolonged detention, in the name of security and fight against human smuggling and irregular migration, without taking into account the needs of persecuted people, it will only jeopardise their lives without actually combating effectively the phenomenon of the irregular migration. It will only exacerbate the plight of refugees who will try to find other (illegal) ways to seek safety in another country. In any case, treating all persons- whether with or without documents, whether refugees or migrants- in a humane manner should be the common denominator of any policy adopted.

Equating all foreigners with criminals by conducting degrading to the human kind sweeping operations does not effectively combat irregular migration but instead exacerbate the plight of these people and at the same time fuel xenophobic sentiments of the local population. Feelings of insecurity that are based on facts and not on misperceptions or prejudices can be eased by increased policing in problematic areas and targeted arrests of persons who are suspected of committing criminal offences- whether they are foreigners creating trouble or locals preying on the misfortune of the less privileged third country nationals by illegally employing them or renting inappropriate for decent living property to them. Such measures, which have been tabled for discussion, can be part of a sound migration policy but they cannot stand on their own.

Of utmost importance is for States, including Cyprus, to act within the scope of their international and EU obligations as concerns asylum and migration. This means to allow unhindered access to the asylum procedures which needs to be followed by an expedient and fair consideration of asylum claims. The Cyprus government has recently made much progress in expediting the asylum procedure. However, only fewer delays could prevent the misuse of the asylum institution by non-genuine refugees.

Most important, prompt asylum decisions would result in the better protection of those in real need of international protection, who should be able to start rebuilding their lives as soon as they get the recognition. The issue of integration poses a great challenge on the Government of Cyprus and indeed on all democratic states that have a legal obligation to adopt targeted measures for the effective integration of refugees. Given that many of the obstacles in integration faced by refugees and migrants are similar, UNHCR has been advocating for the formulation of a comprehensive integration strategy for third-country nationals taking into account the special needs of refugees. These include difficulties due to lack of knowledge of local languages and differing cultures; difficulties in finding employment and housing; discrimination and unreceptive attitudes towards foreigners. UNHCR Cyprus suggested various measures in its 2008 report on integration - shared with governmental and non-governmental agencies – including the establishment of mentoring programs in the field of employment and housing, based on good practices adopted in other countries with longer traditions in migration and asylum.

Last but not least, an indispensable part of a comprehensive migration policy is the implementation of international and regional instruments on migrant’s rights, which will also have an impact on the proper management of asylum system, given the nexus between asylum and migration of our days (e.g. of the EU Long Residence Directive)

There are not any easy made solutions to the phenomenon of irregular migration. Until it will become possible to address it at its root cause and people in a more idealist world will no longer have to move away from their countries, refugees and migrants will continue to seek the a better and safer future by resorting to the richer and safer countires of the industrialized world*. Migration and asylum has always been and numbers tend to increase both as regards voluntary migration and forced displacement. Cyprus, due to a diversity of reasons, cannot remain unaffected by this contemporary phenomenon, which can be effectively addressed only through a comprehensive migration law and constructive management of the asylum system and not through ad hoc reactive measures.

*Contrary to the general perception, 80% of refugees around the world are hosted in developing countries and only a smaller percentage seek refuge in the richer North.


UNHCR Representation in Cyprus.
October 2009


-----

Οι προκλήσεις της πολιτείας στον τομέα του ασύλου και της μετανάστευσης.

Τα πρόσφατα γεγονότα στην παλιά Λευκωσία, αρχίζοντας από τις επεισόδια στο τέμενος του Ομεριε στα μέσα του Σεπτέμβρη μέχρι τις επιχειρήσεις «σκούπα» της αστυνομίας δύο εβδομάδες μετά, υπογράμμισαν για ακόμα μια φορά την επιτακτική ανάγκη για τη διαμόρφωση μιας περιεκτικής πολιτικής στο θέμα της μετανάστευσης (περιλαμβανόμενης της άτυπης μετανάστευσης) και του ασύλου.

Σε μια εποχή όπου η ατομική δίωξη, οι συγκρούσεις και η φτώχια συνεχώς αυξάνονται, εκατομμύρια πρόσφυγες αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, ενώ εκατομμύρια μετανάστες κυρίως λόγω φτώχιας επιλέγουν να μεταναστεύσουν για ένα καλύτερο αύριο. Ο άμεσος φόβος για τη ζωή τους καθιστά για τους πρόσφυγες ολοένα και πιο δύσκολη την αναζήτηση ασφάλειας με νόμιμους τρόπους. Παράλληλα, για τους μετανάστες οι πιθανότητες για νόμιμη μετανάστευση στις πιο πλούσιες χώρες είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Και για τις δυο ομάδες, η άτυπη μετανάστευση* (αντί λαθρομετανάστευση) είναι η μόνη διέξοδος από τη δυστυχία του πολέμου, των παραβιάσεων ουσιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της φτώχιας.

Δεδομένης της μικτής φύσεως των μεταναστευτικών ρευμάτων στις μέρες μας, υπάρχει η νομική υποχρέωση των κρατών – σύμφωνα με διεθνείς και περιφερειακές συμβάσεις – να διαχωρίζουν τους ανθρώπους που χρειάζονται προστασία (πρόσφυγες και αιτητές ασύλου) από τους ανθρώπους που δεν κινδυνεύει η ζωή τους από πολέμους ή από ατομικές διώξεις. Η εφαρμογή περιοριστικών και παράνομων μέτρων (π.χ. επ’αόριστο κράτηση λαθρομεταναστών, αναχαίτιση πλοιαρίων που μεταφέρουν ανθρώπους χωρίς έγγραφα) στο όνομα της ασφάλειας, της πάταξης της «λαθρομετανάστευσης» και της παράνομης διακίνησης ανθρώπων, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ανάγκη για προστασία των προσφύγων μόνο ολέθριες συνέπειες μπορεί να έχει για τους καταδιωγμένους, ενώ το φαινόμενο της άτυπης μετανάστευσης δεν μειώνεται. Τέτοια μέτρα παρατείνουν το δράμα των προσφύγων, οι οποίοι θα αναζητήσουν άλλες εναλλακτικές (παράνομες) λύσεις, μέχρι να βρουν την ασφάλεια που επιδιώκουν. Εν πάση περιπτώσει, η ανθρώπινη μεταχείριση όλων των ανθρώπων – είτε κατέχουν έγγραφα είτε όχι –θα πρέπει να είναι ο κοινός παρονομαστής οποιασδήποτε πολιτικής που υιοθετείται.

Η ταύτιση όλων των αλλοδαπών (περιλαμβανομένων και αιτητών ασύλου και προσφύγων) με κοινούς εγκληματίες, διενεργώντας π.χ. εξευτελιστικές επιχειρήσεις σκούπας, όχι μόνο δεν οδηγεί στη μείωση της λαθρομετανάστευσης, αλλά διαιωνίζει την αγωνία αυτών των ανθρώπων και παράλληλα ενισχύει τη ξενοφοβία. Αισθήματα ανασφάλειας τα οποία βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα και όχι σε προκαταλήψεις μπορούν να αντιμετωπισθούν μέσω αυξημένης αστυνόμευσης σε προβληματικές περιοχές και στοχευμένων συλλήψεων υπόπτων για ποινικά αδικήματα – είτε αλλοδαπών που προκαλούν προβλήματα είτε ντόπιων που εκμεταλλεύονται τη δυστυχία των λιγότερο προνομιούχων και τους εργοδοτούν παράνομα ή τους ενοικιάζουν ακατάλληλα για αξιοπρεπή διαβίωση υποστατικά. Τέτοια μέτρα, τα οποία είναι υπό συζήτηση, μπορούν να αποτελέσουν μέρος μιας περιεκτικής μεταναστευτικής πολιτικής, αλλά από μόνα τους δεν αρκούν.

Το σημαντικότερο για τα δημοκρατικά κράτη, περιλαμβανομένης και της Κύπρου, είναι να χειρίζονται θέματα ασύλου και μετανάστευσης μέσα στα πλαίσια των διεθνών και Ευρωπαϊκών τους (για τα Κράτη Μέλη) υποχρεώσεων. Αυτό σημαίνει πρωτίστως την απρόσκοπτη πρόσβαση των ανθρώπων που ζητούν προστασία σε διαδικασίες ασύλου και την αποτελεσματική πρόσβασή τους στα δικαιώματα που προβλέπει η νομοθεσία. Όσον αφορά τις διαδικασίες ασύλου, αυτές θα πρέπει να είναι δίκαιες και σύντομες, τομέας στον οποίο η Κυπριακή κυβέρνηση έχει βελτιωθεί. Η καταπολέμηση ωστόσο της κατάχρησης του θεσμού του ασύλου προϋποθέτει την περαιτέρω μείωση του χρόνου εξέτασης αιτήσεων ασύλου.

Το σημαντικότερο είναι ότι η γρήγορη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου θα οδηγήσει στην καλύτερη προστασία των ανθρώπων που πραγματικά έχουν ανάγκη προστασίας και οι οποίοι όταν αναγνωριστούν θα μπορούν να ξαναρχίσουν τη ζωή τους. Το θέμα της ένταξης αποτελεί μεγάλη πρόκληση για την Κυπριακή Κυβέρνηση καθώς και για όλα τα δημοκρατικά κράτη του κόσμου τα οποία έχουν την νομική υποχρέωση να υιοθετήσουν στοχευμένα προγράμματα ένταξης των προσφύγων. Επειδή τόσο οι μετανάστες όσο και οι πρόσφυγες αντιμετωπίζουν κοινά εμπόδια όσον αφορά στην ένταξη τους, η UNHCR εισηγείται την διαμόρφωση ενιαίας στρατηγικής ένταξης για υπηκόους τρίτων χωρών, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες των προσφύγων. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες εστιάζονται κυρίως στους τομείς της γλώσσας και κουλτούρας, στον τομέα εργασίας και στέγασης, στις διακρίσεις και συμπεριφορές μη αποδοχής των ξένων. Η UNHCR στην Κύπρο με σχετική έκθεσή της το 2008 – την οποία και απέστειλε σε κυβερνητικούς και μη φορείς – εισηγείται διάφορα μέτρα, περιλαμβανομένων προγραμμάτων συμβουλευτικής σε θέματα εργασίας και στέγασης που βασίζονται σε επιτυχημένα προγράμματα άλλων χωρών με μεγαλύτερη παράδοση στους τομείς αυτούς.

Τέλος, αναπόσπαστο μέρος μιας περιεκτικής μεταναστευτικής πολιτικής είναι η πλήρης εφαρμογή διεθνών και περιφερειακών συνθηκών σε θέματα δικαιωμάτων των μεταναστών (π.χ. της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για το καθεστώς των Επί Μακρόν Διαμενόντων).

Δε υπάρχουν εύκολες λύσεις στο πολυδιάστατο φαινόμενο της άτυπης μετανάστευσης. Μέχρι να καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση του φαινομένου στη ρίζα του και οι άνθρωποι, σε έναν πιο ιδανικό κόσμο να μην αναγκάζονται να φεύγουν από τις χώρες τους, τόσο οι πρόσφυγες όσο και οι μετανάστες θα συνεχίζουν να αναζητούν τη γη της επαγγελίας στις χώρες του πλούσιου και ασφαλέστερου Βορρά*. Η μετανάστευση και το άσυλο υπάρχουν από την εποχή της δημιουργίας του ανθρώπου και δυστυχώς η μετακίνηση ανθρώπων αυξάνεται. Η Κύπρος για διάφορους λόγους, δεν μπορεί να παραμείνει ανεπηρέαστη από το φαινόμενο αυτό, το οποίο μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο μέσα στα πλαίσια μίας περιεκτικής μεταναστευτικής πολιτικής και κατάλληλης διαχείρισης του συστήματος ασύλου και όχι μέσω μεμονωμένων μέτρων.

*Ωστόσο, το μεγαλύτερο ποσοστό του προσφυγικού πληθυσμού κινείται από νότιες σε άλλες νότιες χώρες – το 80% των προσφύγων παγκοσμίως φιλοξενείται από τις αναπτυσσόμενες χώρες και μόνο ένα μικρότερο ποσοστό ζητά άσυλο στις πλούσιες χώρες του Βορρά.


Αντιπροσωπεία στην Κύπρο της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες

Οκτώβριος 2009